Instrukcja obsługi Czytaka R i Czytaka Plus z radiem Wersja oprogramowania z 15 października 2015 Spis Treści: 1. Informacje podstawowe 1.1. Czym jest Czytak 1.2. Opis zestawu 1.3. dane techniczne 1.4. Opis działania klawiatury 1.5. Ładowanie akumulatora w Czytaku 1.6. Konserwacja 1.7. Środki ostrożności 2. Uruchamianie urządzenia 3. Zasoby pamięci 3.1. Pamięć wewnętrzna 3.2. Karta pamięci 3.3. Organizacja danych na karcie pamięci 4. Opcje ogólne 4.1. Ustawienia daty i czasu 4.2. Wyłączanie i resetowanie urządzenia 4.3. Ustawienia prędkości komunikatów 4.4. Wybór poziomu komunikatów 4.5. Sygnał dźwiękowy podczas włączania i wyłączania Czytaka 4.6. Sygnał dźwiękowy podczas zapisywania zakładki 4.7. Włączanie i wyłączanie głośnika 4.8. Samoczynne zatrzymywanie odtwarzania 4.9. Połączenie Czytaka R i Czytaka Plus poprzez USB z komputerem 4.10. Aktualizacja oprogramowania 5. Moduł „Czytak”, - odtwarzanie książek w formacie Czytaka. 6. Moduł „Teksty” – odczytywanie plików tekstowych. 7. Moduł „Audio" - odtwarzanie plików mp3. 8. Moduł „Daisy” – odtwarzanie książek w standardzie Daisy. 9. Moduł „Radio”. 10. Moduł „Dyktafon” – nagrywanie i odtwarzanie notatek głosowych. 11. Moduł „Bluetooth” (dostępny tylko w Czytaku R). 12. Spis wszystkich komend klawiaturowych stosowanych w Czytaku. 1. Informacje podstawowe 1.1. Czym jest Czytak Czytak to urządzenie w pełni przystosowane do potrzeb osób niewidomych, służące do odtwarzania plików w formacie MP3, standardzie DAISY oraz formacie Czytaka. Dzięki syntezatorowi mowy Ivona odczytuje również pliki tekstowe zapisane w standardzie ASCII. Wbudowany dyktafon umożliwia łatwe nagranie notatek dźwiękowych. Dane są zapisywane na karcie pamięci SD lub SDHC o pojemności do 32 gigabajtów, a także w pamięci wewnętrznej o pojemności 1 gigabajt. Książki, pliki dźwiękowe oraz tekstowe można przesłać na kartę pamięci Czytaka za pomocą złącza USB lub czytnika kart. Urządzenie jest w pełni udźwiękowione. Wszystkie komunikaty generowane są przez syntezator mowy Ivona. Wbudowany akumulator pozwala na około 14 godzin pracy urządzenia. Zastosowany w Czytaku system operacyjny Linux umożliwia jego rozbudowę i wzbogacanie o nowe aplikacje. 1.2. Opis zestawu Dostarczony zestaw zawiera: - urządzenie Czytak wraz z wbudowanym akumulatorem, - zewnętrzny zasilacz do ładowania akumulatora (potocznie zwany ładowarką), - kartę SD o pojemności 8 gigabajtów, - przewód USB do połączenia z komputerem, - smycz, - broszurę zawierającą instrukcję obsługi oraz kartę gwarancyjną. 1.3. Dane techniczne: - Rodzaje odtwarzanych plików: format Czytaka, DAISY, MP3 do 320 kilobitów na sekundę oraz dokumenty tekstowe zapisane w standardzie ASCII, z kodowaniem polskich znaków diakrytycznych w standardach Windows 1250, ISO-8859-2 i UTF-8. - Nagrywanie notatek głosowych w formacie MP3 z częstotliwością próbkowania 44,1 kHz i bitrate 64 lub 128 kilobitów na sekundę. - Slot na karty SD; obsługiwane karty SD i SDHC o pojemności do 32 GB - Złącze mikrofonowe typ mini Jack 3,5mm. - Złącze słuchawkowe typ mini Jack 3,5mm. - Złącze mini USB do ładowania akumulatora lub połączenia z komputerem. - Złącze do podłączenia zasilacza 9 V. - Zegar czasu rzeczywistego z podtrzymaniem napięcia. - Moc głośnika 0,5 W. - Moc słuchawek 30 mW dla 32Ohm, 50 mW dla 16Ohm - Zasilanie – wbudowany akumulator polimerowy 3,6 V o pojemności 1700 mAh. wyposażony w kontroler ładowania. - zewnętrzny Zasilacz do ładowania akumulatora AC 250V/DC 5V 1,2 A - Wymiary Czytaka 124x54x23mm - waga ok. 115 g. - Wygląd zewnętrzny Klawiatura składa się z 12 przycisków w układzie znanym z klawiatury telefonicznej z oznaczonym klawiszem numer 5 oraz z dwóch klawiszy dodatkowych włącznika/wyłącznika i klawisza REC służącego do nagrywania notatek za pomocą dyktafonu. Klawisz włącznika/wyłącznika znajduje się nad klawiszem nr 1, klawisz REC służący do nagrywania notatek dyktafonu nad klawiszem nr 3. Nad klawiaturą znajduje się głośnik. Patrząc od strony klawiatury, Na prawej krawędzi obudowy zostało umieszczone złącze na kartę SD. Dolna krawędź posiada trzy gniazda, do pierwszego z lewej podłączany jest zewnętrzny zasilacz z okrągłym wtykiem o napięciu 9 V, środkowe – mini USB służy do komunikowania się z komputerem za pośrednictwem przewodu dołączonego do urządzenia lub do ładowania akumulatora za pomocą zasilacza z końcówką mini USB, prawe zaś do podłączenia słuchawek bądź głośnika. Znajdujące się w górnej krawędzi obudowy gniazdo umożliwia podłączenie mikrofonu zewnętrznego. W zależności od typu zasilacza dostarczonego przez producenta do ładowania akumulatora wykorzystywane jest okrągłe złącze lub złącze mini USB. 1.4. Opis działania klawiatury Działanie poszczególnych klawiszy jest uzależnione od wybranego trybu pracy i aktywnego modułu. Włącznik/wyłącznik oraz klawisz REC zawsze pełnią tę samą funkcję. Aby włączyć lub wyłączyć urządzenie, należy przytrzymać włącznik/wyłącznik około 1 sekundę. Włączenie jest sygnalizowane jednym krótkim sygnałem dźwiękowym oraz światłem niebieskiej diody LED, a wyłączenie podwójnym sygnałem i światłem diody. Jeżeli Czytak jest podłączony do zasilacza poprzez złącze mini usb lub okrągłe gniazdo AC, nie można go wyłączyć. Włącza się samoczynnie w momencie podłączenia zewnętrznego zasilania, a przytrzymanie klawisza wyłącznika spowoduje wyłączenie i ponowne włączenie urządzenia. Klawisz REC włącza nagrywanie notatki głosowej jednocześnie zapalając czerwoną diodę, a ponowne jego naciśnięcie spowoduje zatrzymanie nagrywania i zgaśnięcie diody. Klawisz gwiazdka, znajdujący się po lewej stronie klawisza 0, służy do wpisywania komend w połączeniu z innymi klawiszami. Komendy takie służą do zmiany ustawień opcji, jak również uzyskania dostępu do funkcji nidostępnych z poziomu podstawowego. W dalszej części zostały opisane wszystkie klawisze i ich działanie w poszczególnych modułach i trybach pracy urządzenia. Należy pamiętać, że gdy podawane są komendy, w których nacisnąć trzeba gwiazdkę i cyfry, klawisze naciska się po kolei puszczając poprzedni klawisz. Np. jeśli jest komenda „naciśnij gwiazdka 4”, należy najpierw nacisnąć klawisz gwiazdka, puścić go, a następnie klawisz 4. Zasada ta obowiązuje dla wszystkich kombinacji klawiszy z gwiazdką, czyli komend klawiaturowych. W każdym module klawisz 5 służy do zwiększania głośności, a klawisz 8 do zmniejszania głośności urządzenia. 1.5. Ładowanie akumulatora w Czytaku Urządzenie posiada wbudowany akumulator, który jest ładowany wyłącznie przy pomocy zasilacza dostarczonego wraz z Czytakiem. Czas pracy akumulatora to średnio 16 godzin słuchania lub nagrywania w zależności od poziomu głośności. Średni czas ładowania przy użyciu dostarczonego wraz z urządzeniem zasilacza, to ok. 5- 6 godzin. Urządzenie można ładować za pomocą zasilacza z wtykiem mini USB lub za pomocą zasilacza z okrągłym wtykiem. Do ładowania Czytaka można używać wyłącznie zasilacza dostarczonego wraz z Czytakiem przez producenta. Używanie niezatwierdzonych zasilaczy lub przewodów może doprowadzić do uszkodzenia Czytaka. Czytak może być dostarczony z jednym z dwóch rodzajów zasilaczy zewnętrznych do ładowania akumulatora. Może to być zasilacz z okrągłym wtykiem lub z wtykiem mini USB. W zależności od rodzaju zasilacza podłączamy go do odpowiedniego gniazda w Czytaku. O tym, że akumulator jest w trakcie ładowania informuje świecąca na niebiesko dioda oraz komunikat głosowy generowany podczas sprawdzania poziomu baterii. Wspomniana dioda gaśnie po naładowaniu akumulatora. Aby sprawdzić poziom naładowania akumulatora podczas pracy urządzenia, należy nacisnąć klawisz 0. Na końcu komunikatu, wypowiedziana będzie informacja: „poziom baterii” w skali od 1 do 5, gdzie 5 to najwyższy poziom, a 1 najniższy. Informacja o poziomie naładowania akumulatora jest też dostępna podczas sprawdzania aktualnego czasu i daty poprzez naciśnięcie kratki przy zatrzymanym odtwarzaniu, a także podczas sprawdzania wersji oprogramowania komendą gwiazdka 10. Jeżeli poziom baterii spadnie do 1, podczas sprawdzania poziomu naładowania wypowiedziany zostanie komunikat „słaba bateria”. Przy poziomie naładowania akumulatora jeden, Czytak może pracować maksymalnie do około czterech godzin. Gdy podłączony zostanie zewnętrzny zasilacz lub Czytak podłączony zostanie za pośrednictwem przewodu USB do komputera, Czytak samoczynnie się włączy. Nie można wyłączyć urządzenia, gdy jest podłączone zewnętrzne źródło zasilania. Próba wyłączenia za pomocą przycisku wyłącznika na klawiaturze spowoduje restart Czytaka. Informacja głosowa o ładowaniu akumulatora jest dostępna przy włączonym urządzeniu. Gdy jest podłączony zasilacz, podczas sprawdzania poziomu baterii, Czytak wypowie komunikat: "ładowanie baterii" lub, gdy proces ładowania się zakończy - "Bateria naładowana". Po zakończeniu pracy zaleca się wyłączanie Czytaka poprzez przytrzymanie wyłącznika do momentu usłyszenia podwójnego sygnału wyłączenia systemu, pozwoli to zaoszczędzić energię akumulatora. Niewyłączony Czytak cały czas pobiera energię, co powoduje jego krótsze działanie. Przy zatrzymanym odtwarzaniu Czytak wyłączy się samoczynnie po około pół godzinie bezczynności. Nieładowanie Czytaka przez okres około pół roku może spowodować uszkodzenie akumulatora i konieczność wymiany go w serwisie. 1.6. Konserwacja Czytak jest urządzeniem elektronicznym, z którym należy obchodzić się w sposób ostrożny nie narażając go na uszkodzenia mechaniczne. W przypadku dłuższych przerw w użytkowaniu Czytaka, należy przynajmniej raz w miesiącu sprawdzić poziom naładowania akumulatora. Jeśli poziom naładowania jest niski, należy naładować akumulator. Czytaka należy czyścić szmatką lekko nawilżoną czystą wodą z detergentem. 1.7. Środki ostrożności Przed rozpoczęciem pracy z urządzeniem należy zapoznać się z instrukcją i postępować według wskazówek w niej zawartych. Producent nie odpowiada za szkody spowodowane użytkowaniem urządzenia niezgodnym z jego przeznaczeniem. - Odtwarzacza nie przechowuj i nie używaj w skrajnie niskich i wysokich temperaturach, (tj. spoza zakresu 0°C ? +40°C). Długotrwałe narażenie odtwarzacza na działanie wysokich temperatur może spowodować odkształcenie obudowy oraz uszkodzenie akumulatora. - Urządzenie należy chronić przed deszczem, zalaniem i innymi źródłami wilgoci. - Urządzenia nie przechowuj i nie używaj w pobliżu źródeł otwartego ognia. - Nie narażaj na długotrwałe działanie promieni słonecznych. - Nie pozostawiaj w miejscach narażonych na nadmierne działanie kurzu. - Chroń odtwarzacz przed wstrząsami i upadkami. - Nie podłączaj urządzenia do zasilania mokrymi rękoma. - Niestosowanie się do powyższych zaleceń może doprowadzić do pożaru lub porażenia prądem. - Nigdy nie wciskaj na siłę żadnego złącza do któregokolwiek z portów w odtwarzaczu. Upewnij się przed podłączeniem, że dane złącze ma ten sam kształt i rozmiar, co odpowiadający mu port. Do szczeliny na kartę pamięci SD nie wkładaj innych przedmiotów. - Nie rozkręcaj samodzielnie urządzenia. - Do ładowania akumulatora w Czytaku używaj wyłącznie zasilacza dostarczonego wraz z odtwarzaczem. Używanie niezatwierdzonych zasilaczy lub przewodów może spowodować uszkodzenie urządzenia. - Nie pozostawiaj urządzenia podłączonego do ładowania podczas swojej nieobecności. - W przypadku jakichkolwiek pytań lub problemów dotyczących odtwarzacza, skontaktuj się ze sprzedawcą lub serwisem producenta. - W przypadku uszkodzenia lub niewłaściwego działania skontaktuj się z serwisem producenta. - Aby prawidłowo zutylizować produkt, należy przekazać urządzenie do wyznaczonego punktu zbiórki sprzętu elektronicznego lub do miejsca zakupu urządzenia w celu recyklingu odpadów powstałych ze sprzętu elektronicznego. - W związku z ciągłymi pracami, których celem jest podniesienie jakości, specyfikacja oprogramowania może się zmienić bez uprzedniego powiadomienia. Gwarancja nie obejmuje działania odtwarzacza z oprogramowaniem innym niż dostarczone przez producenta. 2. Uruchamianie urządzenia Do włączania Czytaka służy pierwszy przycisk znajdujący się na górze po lewej stronie nad klawiszem 1. Należy go wcisnąć i przytrzymać do momentu usłyszenia pojedynczego sygnału. Po kilkunastu sekundach słyszalny będzie krótki sygnał dźwiękowy, a po kilkunastu następnych Czytak wypowie nazwę jednego z modułów, który został uruchomiony. Urządzenie pamięta na jakim module zostało wyłączone oraz dokument lub książkę na której została zakończonapraca. Podczas startu Czytaka uruchamiany jest system operacyjny oraz syntezator mowy Ivona, który udźwiękawia całe urządzenie w czasie jego pracy. W Czytaku dostępne są następujące moduły: - Czytak - do odtwarzania książek w formacie Czytaka; - teksty – do odczytywania głosem Ivony plików tekstowych zapisanych w standardzie ASCII; - Daisy – do odtwarzania książek w standardzie DAISY; - audio – do słuchania plików mp3; - Radio - do słuchania radia w paśmie UKF; - dyktafon – do odsłuchiwania nagranych wcześniej notatek głosowych i zarządzania nimi; - Bluetooth (tylko w Czytaku R) - do obsługi modułu bluetooth. Nazwy tych modułów będą słyszalne po naciśnięciu przycisku 1 lub 3. Klawisz 1 przełącza moduły oprogramowania w jednym kierunku, a klawisz 3 w przeciwnym. Przełączanie między modułami wspomnianymi klawiszami jest możliwe pod warunkiem, że aktualnie nie jest odtwarzany żaden plik. Dotyczy to zarówno plików audio, tekstowych jak też radia. Szczegółowe informacje o obsłudze każdego z modułów zostały zamieszczone w dalszej części instrukcji. Gdy wypowiadane są komunikaty głosowe podczas obsługi urządzenia, nie jest konieczne czekanie na zakończenie komunikatu. Wywołanie następnej funkcji spowoduje wyciszenie aktualnego komunikatu i wygenerowanie nowego. Czytak wyłącza się samoczynnie po około pół godzinie bezczynności, gdy nie jest odtwarzany dźwięk i nie został naciśnięty żaden klawisz. 3. Zasoby pamięci. Czytak posiada 2 typy pamięci: - pamięć zewnętrzną, czyli kartę SD lub SDHC o pojemności do 32 GB i - pamięć wewnętrzną o pojemności 1 GB. Na karcie mogą znajdować się katalogi z plikami dźwiękowymi, tekstami i notatkami dźwiękowymi. W pamięci wewnętrznej domyślnie zapisywane są pliki nagrane za pomocą dyktafonu. 3.1. Pamięć wewnętrzna Czytak posiada pamięć wewnętrzną. służącą do zapisywania notatek dźwiękowych za pomocą dyktafonu. Szczegółowe informacje, jak wybrać pamięć do zapisu zostały opisane w rozdziale „Moduł dyktafon”. Wspomniane notatki mogą być kasowane i zapisywane bez konieczności tworzenia katalogów. 3.2. Karta pamięci Nośnikiem pamięci zewnętrznej jest karta SD lub SDHC. Ma ona kształt prostokąta z jednym ukośnie ściętym narożnikiem. Należy ją umieścić w złączu, które znajduje się na środku prawej ściany obudowy. Aby umieścić kartę w urządzeniu, należy ułożyć Czytaka slotem SD do góry i ustawić kartę pionowo, tak, żeby ścięty narożnik znalazł się na dole po lewej stronie. Następnie należy wsunąć ją w złącze i lekko nacisnąć. Jej krawędź zrówna się z obudową, czemu będzie towarzyszyło ciche kliknięcie. Po jego usłyszeniu należy zwolnić nacisk. Wówczas słyszalne będzie kolejne kliknięcie, a krawędź karty nieznacznie się wysunie. Aby usunąć kartę z urządzenia, należy delikatnie nacisnąć jej krawędź, aż zrówna się z powierzchnią obudowy, czemu będzie towarzyszyło kliknięcie. Po zwolnieniu nacisku wysunie się ona na tyle, że będzie można ją swobodnie wyjąć palcami. Uwaga! Nie wolno wyciągać karty z urządzenia bez uprzedniego naciśnięcia jej i samoczynnego wysunięcia się! Uwaga! Aby móc zapisywać notatki na karcie lub stawiać zakładki, należy sprawdzić czy nie jest ona zablokowana przed zapisem. W tym celu trzymając kartę ściętym rogiem ku górze, po przeciwległej stronie należy znaleźć szczelinę w jej dłuższym boku. W szczelinie znajduje się przełącznik w formie suwaka. Jeśli jest on w pozycji bliżej dołu karty, blokada jest włączona i należy przesunąć ją w górę. Jeśli natomiast suwak jest w pozycji bliżej góry karty, blokada jest wyłączona i dokonywanie zapisu na karcie będzie możliwe. Jeżeli karta będzie miała zablokowany zapis, podczas próby zapisu zakładki wypowiedziany zostanie komunikat: „Błąd zapisu zakładki”. 3.3. Organizacja danych na karcie pamięci Czytak wymaga odpowiedniej organizacji danych na karcie pamięci. Książki w formacie Czytaka muszą być kopiowane bezpośrednio do katalogu głównego karty SD. Każda książka składa się z trzech plików o identycznej nazwie i różnych rozszerzeniach (.asz, .dat, .log). Nazwy plików książek w formacie Czytaka składają się z ciągu cyfr, co jednak nie ma wpływu na właściwe odczytanie tytułu książki przez urządzenie. Jeżeli na Czytaku odtwarzane mają być wyłącznie książki w formacie Czytaka, nie trzeba zakładać na karcie żadnych dodatkowych katalogów. Wystarczy tylko skopiować wspomniane pliki książek Czytaka do katalogu głównego karty i można je odczytywać. Jeśli natomiast na karcie znaleźć się mają inne pliki w innych formatach, muszą być one umieszczone w odpowiednio stworzonych katalogach. Na książki w standardzie DAISY przeznaczony jest katalog daisy, na pliki tekstowe katalog teksty, a na nagrania audio w mp3 katalog audio. Jeżeli nagrywane będą własne notatki głosowe za pomocą dyktafonu na kartę pamięci, należy wcześniej utworzyć katalog dyktafon na karcie pamięci w jej katalogu głównym. Wszystkie wymienione wyżej nazwy katalogów muszą zawierać tylko małe litery. Wszystkie pliki książki w formacie Daisy muszą znajdować się w jednym katalogu, który następnie umieszczany jest w katalogu Daisy na karcie SD. Plik „discinfo.html” jest niepotrzebny i nie należy go kopiować. Plik „ncc.html” każdej książki w standardzie DAISY musi znajdować się w katalogu danej książki. Pliki tekstowe zapisane w standardzie ASCII (*.txt) kopiować należy bezpośrednio do katalogu teksty na karcie SD lub do katalogów założonych wewnątrz katalogu teksty. Istnieje możliwość zakładania dowolnej liczby podrzędnych katalogów wewnątrz katalogu teksty. Jeżeli w katalogu teksty będą znajdowały się wyłącznie pliki tekstowe, obsługa modułu teksty nie ulega zmianie. Jeśli natomiast zostanie utworzona struktura podrzędnych katalogów, dostępne będą nowe funkcje do nawigacji po katalogach. Zostało to opisane w rozdziale „Moduł teksty”. W katalogu audio można umieszczać nagrania w formacie mp3. Kopiuje się je analogicznie jak książki w standardzie DAISY, zakładając katalog wewnątrz katalogu audio i do niego kopiując potrzebne pliki. Można w ten sposób skopiować całą płytę lub inny zestaw plików mp3, który będzie odtwarzany jeden po drugim, a po odtworzeniu ostatniego wypowiedziany będzie komunikat „koniec”. 4. Opcje ogólne 4.1. Ustawienia daty i czasu Czytak jest wyposażony w zegar czasu rzeczywistego. Działanie zegara jest podtrzymywane nawet gdy urządzenie jest wyłączone. Aby ustawić datę i czas, należy w dowolnym module nacisnąć kolejno gwiazdkę i kratkę. Po usłyszeniu komunikatu: „Ustaw datę i czas”, wybrać należy z klawiatury kolejno rok, miesiąc i dzień. Rok wprowadza się w postaci 4 cyfr, miesiąc – 2 cyfr i dzień również 2 cyfr. Następnie ustawia się czas: godzinę i minuty dwucyfrowo. Po wprowadzeniu ostatniej cyfry zegar zostanie zaktualizowany. Aby odczytać datę i czas, należy niezależnie od modułu, przy zatrzymanym odtwarzaniu nacisnąć przycisk kratka. Jeżeli przy starcie urządzenia wypowiedziany zostanie komunikat: „Ustaw datę i czas”, oznacza to, że zegar nie był jeszcze ustawiany lub został zresetowany. Należy wtedy ustawić aktualną datę i czas, co zapewni prawidłową pracę Czytaka. 4.2. Wyłączanie i resetowanie urządzenia Aby wyłączyć Czytaka, należy zatrzymać odtwarzanie i przytrzymać włącznik/wyłącznik aż do podwójnego sygnału. Resetowanie urządzenia następuje również po naciśnięciu włącznika/wyłącznika. Jeżeli urządzenie przestanie reagować na naciskane przyciski, należy je wyłączyć w identyczny sposób niezależnie od trybu pracy i włączyć ponownie po kilku sekundach. 4.3. Ustawienia prędkości komunikatów Komunikaty głosowe mogą być wypowiadane za pomocą syntezatora mowy Ivona z dowolną prędkością. W dowolnym momencie pracy urządzenia, gdy nie jest odtwarzany żaden dźwięk, można je zwolnić lub przyspieszyć. Aby zwolnić, nacisnąć należy kolejno gwiazdka 17, aby przyspieszyć - gwiazdka 19. Wybrane ustawienie jest pamiętane po wyłączeniu urządzenia. Możliwe jest również przyspieszenie odtwarzania plików tekstowych, nagrań audio i książek w formacie Czytaka oraz DAISY. Prędkość odtwarzania plików znajdujących się w katalogu audio oraz notatek dyktafonu jest zapamiętywana niezależnie od prędkości odtwarzania książek w formacie Czytaka i w standardzie DAISY. Bliższe informacje o zmianie prędkości odtwarzania znajdują się przy opisach poszczególnych modułów. 4.4. Wybór poziomu komunikatów W Czytaku dostępne są 2 poziomy komunikatów głosowych. Za pomocą komendy gwiazdka 16 można wybrać odpowiedni poziom: rozszerzony lub podstawowy. Wybierając rozszerzony poziom komunikatów wypowiedzianych będzie więcej informacji na temat aktualnie wybranej książki lub pliku. Jeśli wybrany zostanie podstawowy poziom komunikatów wspomnianych informacji będzie mniej. Komunikat o aktualnie wybranej książce lub pliku odczytywany jest po naciśnięciu przycisku 0 w dowolnym module. Więcej informacji na ten temat znajduje się w opisach poszczególnych modułów w dalszej części instrukcji. 4.5. Sygnał dźwiękowy przy włączaniu i wyłączaniu Przy włączaniu urządzenia standardowo generowany jest jeden krótki sygnał dźwiękowy o stałej głośności, a podczas wyłączania - podwójny. Oba te sygnały są generowane wyłącznie za pośrednictwem zewnętrznego głośnika niezależnie od podłączonych słuchawek. Można wyłączyć lub włączyć wspomniane sygnały naciskając gwiazdka 12. Ustawienie to jest pamiętane po wyłączeniu urządzenia. 4.6. Sygnał dźwiękowy podczas zapisywania zakładki Zapisanie zakładki możliwe jest w modułach: Czytak, Teksty, Audio i Daisy. Następuje to, gdy podczas odtwarzania zostanie naciśnięty przycisk 2 w celu zatrzymania odtwarzania. Funkcja ta umożliwia kontynuowanie odtwarzania od miejsca, w którym odtwarzanie zostało zakończone. Moment zapisu zakładki może być sygnalizowany krótkim sygnałem dźwiękowym. Można go włączyć lub wyłączyć komendą gwiazdka 15. Ustawienie to jest pamiętane po wyłączeniu i ponownym włączeniu Czytaka. 4.7. Włączanie i wyłączanie głośnika Podłączenie słuchawek do gniazda słuchawkowego powoduje automatyczne odłączenie głośnika. Aby włączyć głośnik, gdy są podłączone słuchawki, należy nacisnąć kolejno: gwiazdka 1 gwiazdka. Aby wyłączyć głośnik, należy ponownie nacisnąć klawisze gwiazdka 1 gwiazdka. Próba wyłączenia głośnika w sytuacji, gdy nie zostały podłączone słuchawki, zakończy się komunikatem: „brak słuchawek”. Włączanie i wyłączanie głośnika może się odbywać zarówno podczas odtwarzania dźwięku jak i przy zatrzymanym odtwarzaniu. Słuchawki służą również jako antena dla odbiornika radiowego FM w Czytaku. 4.8. Samoczynne zatrzymywanie odtwarzania W urządzeniu jest możliwość ustawienia opcji samoczynnego zatrzymywania odtwarzania, która działa niezależnie od modułu. Są 3 możliwości. Czytak może przerwać odtwarzanie po 15 minutach, 30 minutach od ostatniego naciśnięcia dowolnego klawisza lub nie przerywać wcale. Czytak przerwie odtwarzanie po określonym czasie, gdy nie zostanie naciśnięty żaden klawisz. W miejscu zatrzymania odtwarzania zostanie wstawiona zakładka, a po kolejnych 5 minutach, jeśli nadal żaden klawisz nie zostanie naciśnięty, Czytak się wyłączy. Przełączanie się pomiędzy dostępnymi opcjami możliwe jest za pomocą komendy gwiazdka 14. Każde kolejne naciśnięcie tych klawiszy, to przejście do następnej opcji. 4.9. Połączenie Czytaka R i Czytaka Plus poprzez USB z komputerem Czytak jest wyposażony w port mini USB. Za jego pośrednictwem można podłączyć urządzenie do komputera wykorzystując przewód znajdujący się w zestawie. Daje to możliwość bezpośredniego skopiowania plików na kartę pamięci bez korzystania z dodatkowego czytnika. Domyślnie po włączeniu Czytaka dostęp do karty pamięci przez USB jest wyłączony. Aby udostępnić kartę w komputerze, należy po podłączeniu Czytaka do komputera wybrać komendę gwiazdka 13, a następnie potwierdzić wybór klawiszem 1 zgodnie z komunikatami w Czytaku. Po wybraniu tej opcji do czasu odłączenia Czytaka od komputera, karta jest dostępna w komputerze, ale niedostępna z pozycji Czytaka. Możliwe jest wówczas kopiowanie danych na kartę analogicznie jak w przypadku innej pamięci masowej, np. pendrive. Aby karta pamięci była dostępna dla Czytaka, po zakończeniu kopiowania danych należy wyłączyć i włączyć Czytaka. Uwaga! Należy pamiętać o bezpiecznym usuwaniu pamięci masowej z komputera przy wykorzystaniu funkcji systemu operacyjnego. 4.10. Aktualizacja oprogramowania Najnowsza wersja oprogramowania jest zawsze dostępna pod adresem: www.czytak.com.pl w dziale "do pobrania". Zaleca się aktualizowanie urządzenia najnowszą wersją oprogramowania. Aby zaktualizować oprogramowanie, należy pobrać plik o nazwie „czytakr.bin” dla Czytaka R lub „czytakplus.bin” dla Czytaka Plus z radiem. Pobrany plik należy skopiować do katalogu głównego karty SD. Następnie kartę należy umieścić w wyłączonym urządzeniu i włączyć urządzenie. Po uruchomieniu, wypowiedziany będzie komunikat: „Uwaga! Czy aktualizować oprogramowanie?”. Jeżeli oprogramowanie ma zostać zaktualizowane, należy nacisnąć klawisz 1; jeśli nie - klawisz 2; jeśli natomiast plik aktualizacyjny ma być usunięty z karty – klawisz 3. Po pomyślnej aktualizacji urządzenie samoczynnie się wyłączy. Po aktualizacji należy usunąć plik „czytakr.bin” lub „czytakplus.bin” z karty SD. Aby sprawdzić ostatnią zainstalowaną wersję oprogramowania, należy nacisnąć komendę gwiazdka 10. Podczas aktualizacji urządzenie powinno być podłączone do zewnętrznego zasilacza dostarczonego wraz z Czytakiem. Proces aktualizacji w zależności od ilości wprowadzonych zmian w oprogramowaniu może trwać od kilku sekund do kilku minut i podczas jego trwania powtarzany będzie komunikat "Trwa aktualizacja Czytaka". Po zakończeniu aktualizacji Czytak samoczynnie się wyłączy i jeśli jest podłączony zewnętrzny zasilacz również samoczynnie się uruchomi. Podsumowanie komend - Gwiazdka kratka – ustawienie daty i czasu. - Kratka – odczytanie daty i czasu. - Gwiazdka dziesięć – sprawdzanie wersji oprogramowania. - Gwiazdka dwanaście – włączanie lub wyłączanie sygnału dźwiękowego przy uruchamianiu Czytaka. - Gwiazdka trzynaście – udostępnianie karty pamięci przy podłączeniu Czytaka do komputera. - Gwiazdka czternaście – zatrzymuj odtwarzanie po 15 lub 30 minutach lub nie zatrzymuj - Gwiazdka piętnaście – włączanie lub wyłączanie sygnału zakładki. - gwiazdka szesnaście - przełączanie pomiędzy podstawowym i rozszerzonym poziomem komunikatów. - Gwiazdka siedemnaście – zmniejszanie prędkości komunikatów. - Gwiazdka 18 – włączanie i wyłączanie modułu Bluetooth (dostępne tylko w Czytaku R). - Gwiazdka dziewiętnaście – zwiększanie prędkości komunikatów. - Gwiazdka 1 gwiazdka – włączanie głośnika przy podłączonych słuchawkach. 5. Moduł „czytak” - odtwarzanie książek w formacie Czytaka Aby móc odtwarzać książki w formacie czytaka, należy wybrać moduł „Czytak” naciskając kolejno klawisze 1 lub 3. Po usłyszeniu komunikatu „Czytak” można wybrać konkretną książkę. Do poruszania się po liście nagranych na karcie książek służą przyciski 7 i 9. Do poprzedniej książki przechodzi się klawiszem 7, a do następnej klawiszem 9. Jeżeli Wybrana już książka jest pierwszą na liście, ponownie wypowiedziany zostanie ten sam tytuł. Analogicznie z ostatnią książką. Aby szybko przejść do pierwszej książki na karcie pamięci, należy nacisnąć gwiazdka 7. Szybki skok do ostatniej pozycji na karcie to gwiazdka 9. Jeżeli przytrzymany będzie klawisz 7 lub 9, książki będą zmieniane automatycznie kolejno a każda zmiana będzie sygnalizowana krótkim dźwiękiem. Po puszczeniu klawisza 7 lub 9 zmienianie książek zostanie zatrzymane i wypowiedziany będzie tytuł wybranej książki. Przemieszczanie się po liście nagranych książek możliwe jest, gdy nie jest odtwarzana żadna książka. Aby sprawdzić ilość książek w formacie Czytaka na karcie pamięci, wystarczy nacisnąć klawisz 0. Książka w formacie Czytaka jest podzielona na odcinki dowolnej długości. Najczęściej spotykane długości odcinków to 30 lub 15 minut. Do nawigacji po książce służą przyciski 4 i 6. Naciśnięcie przycisku 4 spowoduje przejście do poprzedniego odcinka, a przycisku 6 - do następnego. Gwiazdka 4 szybko przeskoczy do pierwszego odcinka, a gwiazdka 6 - do ostatniego. Aby rozpocząć odtwarzanie wybranej książki, należy nacisnąć przycisk 2 lub komendę gwiazdka 3. Aby zatrzymać odtwarzanie, należy nacisnąć przycisk 2. W miejscu, w którym czytanie książki zostało przerwane wstawiana jest zakładka zapisywana na karcie pamięci. Umożliwia ona odtwarzanie książki od tego miejsca, w którym czytanie zostało przerwane. Po zapisaniu zakładki zostanie wygenerowany krótki sygnał dźwiękowy. Ponowne rozpoczęcie odtwarzania od zapisanej wcześniej zakładki będzie możliwe po naciśnięciu komendy gwiazdka 3. Naciśnięcie przycisku 2 również spowoduje odtwarzanie, ale nie zawsze od zapisanej zakładki. Jeśli po zapisaniu zakładki zmieniony zostanie odcinek książki, wciśnięcie przycisku 2 spowoduje rozpoczęcie odtwarzania od początku tego odcinka. Aby jednak powrócić do wcześniej zapisanej zakładki, należy przerwać odtwarzanie przyciskiem 0. Wówczas po wygenerowaniu komunikatu o pliku, można będzie komendą gwiazdka 3 wrócić do miejsca, w którym została zapisana zakładka. Naciśnięcie przycisku 2 w celu zatrzymania odtwarzania zawsze skutkuje zapisaniem zakładki w tym miejscu. Jeżeli wybrana książka jest odtwarzana po raz pierwszy, odtwarzanie jej rozpocznie się od początku. W każdej chwili można sprawdzić aktualną pozycję w pliku naciskając klawisz 0. Podczas odtwarzania książki w formacie Czytaka możliwa jest zmiana tempa bez zmiany wysokości brzmienia i bez znaczącego pogorszenia jakości dźwięku. Przycisk 9 przyspiesza odtwarzanie, a 7 zwalnia. Gwiazdka 7 lub gwiazdka 9 odpowiednio ustawia minimalną i maksymalną prędkość odtwarzania. Gdy podczas odtwarzania naciśniemy klawisz kratka Czytak powróci do standardowej prędkości odtwarzania. W czasie odtwarzania książki możliwe jest przewijanie do przodu i do tyłu. Służą do tego odpowiednio przyciski 1 i 3. Aby przewinąć nagranie do tyłu należy przytrzymać przycisk 1. Analogicznie nagranie przewijane jest do przodu po naciśnięciu i przytrzymaniu klawisza 3. Podczas przewijania słyszalny jest krótki sygnał dźwiękowy powtarzający się co jedną sekundę. Po zwolnieniu przycisku 1 lub 3, odtwarzanie książki będzie kontynuowane. Odtwarzanie książki może odbywac się w trybie ciągłym lub też Czytak może zatrzymywać odtwarzanie po każdym odcinku. Naciśnięcie gwiazdka 0 daje możliwość poruszania się między tymi opcjami. „Odtwarzanie ciągłe” to tryb pracy, w którym odcinki książki są odtwarzane jeden po drugim do końca książki, natomiast opcja „zatrzymaj między odcinkami” powoduje, że po zakończeniu każdego odcinka następuje pauza w odtwarzaniu. Wznowienie odtwarzania od początku następnego odcinka jest możliwe po naciśnięciu przycisku 2. Wybór tej opcji jest pamiętany nawet po wyłączeniu urządzenia. Będąc w module Czytak możliwe jest uzyskanie krótkiej informacji o każdej książce po naciśnięciu przycisku 0. Informacja ta określa nazwę pliku książki, numer odcinka, na którym zostało zatrzymane odtwarzanie, czas jej trwania, położenie zakładki (jeśli książka była już odtwarzana oraz ilość książek w formacie Czytaka na karcie pamięci. Dostępne są dwa poziomy tego komunikatu: podstawowy i rozszerzony. Do zmiany tej opcji służy komenda gwiazdka 16. Ustawienie to jest pamiętane również po wyłączeniu urządzenia. W każdym momencie istnieje możliwość przeskoczenia do dowolnego miejsca w książce. W tym celu należy zatrzymać odtwarzanie książki i nacisnąć komendę gwiazdka 2. Miejsce, od którego ma się rozpocząć odtwarzanie podaje się w godzinach, minutach i sekundach. Najpierw należy podać 3 cyfry odpowiadające godzinie, następnie 2 cyfry odpowiadające minutom, i 2 cyfry odpowiadające sekundom. Po wprowadzeniu czasu wybór należy potwierdzić klawiszem gwiazdka lub anulować kratką. Podsumowanie komend w module „Czytak” - Klawisz 2 – odtwarzanie i zatrzymywanie książki. - Gwiazdka 3 – rozpoczęcie odtwarzania od zapisanej zakładki. - Klawisz 1– przewijanie książki do tyłu podczas jej odtwarzania. - Klawisz 3 – przewijanie książki do przodu podczas jej odtwarzania. - Gwiazdka dwa – idź do godziny przy zatrzymanym odtwarzaniu pliku - Klawisz 4 – przejście do poprzedniego odcinka. - Klawisz 6 – przejście do następnego odcinka. - Gwiazdka 4 – skok do pierwszego odcinka. - Gwiazdka 6 – skok do ostatniego odcinka. - Klawisz 7 – przejście do poprzedniej pozycji na liście książek. - Klawisz 9 – przejście do następnej pozycji na liście książek. - Gwiazdka siedem – skok do pierwszej pozycji na liście książek. - Gwiazdka dziewięć – skok do ostatniej pozycji na liście książek. - Klawisz 0 – komunikat o aktualnie odtwarzanej książce. - Klawisz 5 – zwiększanie głośności. - Klawisz 8 – zmniejszanie głośności. - Klawisz 7 - W trakcie odtwarzania zmniejszenie tempa odtwarzanego pliku. - Klawisz 9 - W trakcie odtwarzania zwiększenie tempa odtwarzanego pliku. - Kratka – w trakcie odtwarzania powrót do standardowego tempa. - Gwiazdka 0 – Odtwarzanie ciągłe lub zatrzymywanie między odcinkami. Gwiazdka szesnaście – wybór poziomu komunikatów między podstawowym a rozszerzonym (dotyczy informacji o odtwarzanym pliku). 6. Moduł „teksty” – odczytywanie plików tekstowych Czytak umożliwia odczytywanie plików tekstowych mową syntetyczną zapisanych w standardzie ASCII. W urządzeniu wykorzystano syntezator mowy Ivona o częstotliwości próbkowania 22,05 kHz. Zainstalowany w Czytaku głos Jacek odczytuje dokumenty w języku polskim. Dostęp do wszystkich plików tekstowych zapisanych na karcie pamięci w katalogu teksty możliwy jest po wybraniu modułu „teksty”. Każdy plik musi mieć rozszerzenie nazwy „txt”. Polskie znaki diakrytyczne w plikach tekstowych mogą być kodowane w standardzie Windows 1250, ISO-8859-2 lub UTF-8. Do nawigacji po katalogu teksty służą klawisze 7 i 9. Umożliwiają one przemieszczanie się pomiędzy poszczególnymi plikami i katalogami. Przycisk 7 służy do przemieszczenia się do poprzedniej pozycji na spisie plików tekstowych i katalogów, natomiast przycisk 9 do następnej pozycji. Gwiazdka 7 lub gwiazdka 9 odpowiednio przeskakuje do pierwszego lub ostatniego pliku w otwartym katalogu „teksty”. Przytrzymanie klawisza 7 lub 9 powoduje przemieszczanie się po liście plików w sposób płynny. Puszczenie klawisza zatrzymuje tę czynność i wypowiedziana jest nazwa pliku, na którym Czytak się zatrzymał. Przesunięcie się o jedną pozycję na liście plików sygnalizowane jest krótkim dźwiękiem. Nazwy Plików i katalogów odczytywane są w kolejności alfabetycznej. Aby rozpocząć odtwarzanie pliku należy po jego wybraniu nacisnąć przycisk 2 lub komendę gwiazdka 3. Jeżeli dla wybranego pliku została wcześniej zapisana zakładka, Przycisk 2 spowoduje odtwarzanie tekstu od tej zakładki. Jeśli nie było zapisanej żadnej zakładki, odczytywanie rozpocznie się od początku pliku. Zakładka zapisywana jest na frazie, która była odczytywana w momencie zatrzymania odtwarzania przyciskiem 2. Jeśli odtwarzanie zostanie przerwane przyciskiem 0, zakładka nie zostanie zapisana. W tej sytuacji kontynuowanie odtwarzania od zapisanej zakładki będzie możliwe po naciśnięciu komendy gwiazdka 3. Natomiast naciśnięcie przycisku 2 spowodowałoby odtwarzanie od tego momentu, w którym został naciśnięty przycisk 0. Zapisanie zakładki jest sygnalizowane krótkim sygnałem dźwiękowym. Zatrzymanie odtwarzania poprzez naciśnięcie przycisku 2, zawsze skutkuje zapisaniem zakładki. Dla łatwiejszego poruszania się po pliku tekstowym jest on dzielony na frazy. Aby rozpocząć czytanie wybranego pliku tekstowego od dowolnej frazy należy nacisnąć gwiazdka 2, a następnie podać numer frazy, od której ma się rozpocząć czytanie. Po wprowadzeniu numeru frazy należy nacisnąć gwiazdkę. Po krótkiej chwili rozpocznie się odtwarzanie pliku od wskazanego miejsca. Aby plik tekstowy, w którym została zapisana zakładka mógł być odczytywany od początku, należy wybrać funkcję skoku do frazy, czyli komendę gwiazdka 2 i podać numer frazy: 0. Należy pamiętać, że w zależności od długości pliku tekstowego, może wystąpić opóźnienie od momentu naciśnięcia startu odczytu do odtworzenia tekstu. W przypadku długich plików opóźnienie to może trwać nawet kilka sekund i nie należy wtedy naciskać klawisza 2. Ponad to komenda gwiazdka 2 służy zarówno do otwierania katalogów jak i rozpoczynania czytania w pliku od podanej frazy. Czytak rozpoznaje czy aktualnie wybrany element to plik tekstowy czy katalog. Możliwe jest również przemieszczanie się w pliku tekstowym o konkretną ilość fraz. Jednorazowe naciśnięcie przycisku 1 lub 3 powoduje skok odpowiednio do poprzedniej lub następnej frazy. Przytrzymanie klawisza 1 lub 3 podczas czytania tekstu działa analogicznie jak przewijanie w pliku audio. Tekst jest przesuwany co jedną sekundę o jedną frazę do przodu lub do tyłu. Przyciski 4 i 6 pozwalają na skok o większą ilość fraz. Długość tego skoku można ustawić w czasie, gdy plik tekstowy nie jest odtwarzany. Na zatrzymanym odczycie tekstu nacisnąć należy 4 lub 6. Wypowiedziany zostanie komunikat informujący o ilości fraz o jaką przeskakiwać może wskaźnik w odczytywanym tekście. Możliwe do ustawienia długości skoku to dziesięć, sto lub tysiąc fraz. Przycisk 4 podczas odtwarzania powoduje cofnięcie się o ustawioną długość a przycisk 6 przesunięcie do przodu o taką samą ilość fraz. Zmiana frazy za pomocą klawiszy 1, 3, 4 lub 6 jest możliwa tylko podczas odtwarzania tekstu. W każdej chwili istnieje możliwość uzyskania informacji o odtwarzanym pliku. Po naciśnięciu przycisku 0 odczytana zostaje informacja o nazwie aktualnie odtwarzanego pliku, numerze frazy, na której zostało zatrzymane odtwarzanie, położeniu zakładki, całkowitej ilości fraz oraz aktualnie otwartym katalogu. Aby uzyskać tę informację nie trzeba zatrzymywać odtwarzania przyciskiem 2. Wystarczy w dowolnym momencie wcisnąć przycisk 0. Aby jednak powrócić do odtwarzania tekstu, należy wcisnąć przycisk 2. Podczas odtwarzania plików tekstowych istnieje możliwość zmiany prędkości odtwarzanego tekstu. Przyciski 7 i 9 odpowiednio zmniejszają i zwiększają prędkość. Natomiast gwiazdka 7 lub 9 analogicznie ustawia najmniejszą i największą prędkość. Po naciśnięciu przycisku kratka Czytak powróci do standardowej prędkości odtwarzania tekstu. Wewnątrz katalogu teksty można zakładać katalogi w sposób analogiczny jak na twardym dysku w komputerze PC. Można je tworzyć jedynie z pozycji komputera. Pliki tekstowe można także kopiować bezpośrednio do katalogu teksty bez konieczności tworzenia dodatkowych katalogów. Każdy plik tekstowy na końcu nazwy posiada tak zwane rozszerzenie „txt”. W przypadku próby rozpoczęcia odtwarzania katalogu, czyli naciśnięcia przycisku 2 lub gwiazdka 3, wypowiedziany zostanie komunikat: "To jest katalog". Aby otworzyć wybrany katalog, należy nacisnąć gwiazdka 2. Wypowiedziany zostanie komunikat: „otwarty katalog” i podana zostanie jego nazwa. Klawiszami 7 i 9 można poruszać się w ramach otwartego katalogu. Jeżeli aktualnie otwarty katalog zawiera inne katalogi podrzędne, również można je otwierać w analogiczny sposób przechodząc w głąb tej struktury. Aby zamknąć aktualnie otwarty katalog należy nacisnąć komendę gwiazdka 5. Czytak powróci wówczas do katalogu nadrzędnego. Aby z dowolnego miejsca szybko przejść do głównego katalogu „teksty” należy nacisnąć komendę gwiazdka 8. Podsumowanie komend w module Teksty - Klawisz 2 – odtwarzanie i zatrzymywanie pliku. - Gwiazdka 3 – rozpoczęcie odtwarzania od zapisanej zakładki. - Klawisz 1– przewijanie pliku do tyłu podczas jego odtwarzania. - Klawisz 3 – przewijanie pliku do przodu podczas jego odtwarzania. - Klawisz 4 – przewijanie tekstu do tyłu podczas odtwarzania o wcześniej określoną ilość fraz lub Podczas wstrzymanego odtwarzania: zmniejszanie ilości fraz, o jaką można przewijać odtwarzany tekst. - Klawisz 6 – przewijanie tekstu do przodu podczas odtwarzania o wcześniej określoną ilość fraz lub Podczas wstrzymanego odtwarzania: zwiększanie ilości fraz, o jaką można przewinąć odtwarzany tekst. - Gwiazdka dwa – idź do frazy przy zatrzymanym odtwarzaniu pliku. - Klawisz 7 – przejście do poprzedniej pozycji na liście plików i katalogów. - Klawisz 9 – przejście do następnej pozycji na liście plików i katalogów. - Gwiazdka siedem – skok do pierwszej pozycji na liście plików i katalogów. - Gwiazdka dziewięć – skok do ostatniej pozycji na liście plików i katalogów. - Klawisz 0 – komunikat o aktualnie odtwarzanym pliku. - Gwiazdka 2 - otwarcie aktualnie wybranego katalogu. - Gwiazdka pięć – zamknięcie aktualnie otwartego katalogu. - Gwiazdka 8 – skok do głównego katalogu Teksty. - Klawisz 5 – zwiększanie głośności. - Klawisz 8 – Zmniejszanie głośności. - Klawisz – 7 – zmniejszanie tempa odtwarzania pliku. - Klawisz 9 – zwiększanie tempa odtwarzania pliku. - Kratka – powrót do standardowej prędkości odtwarzania. 7. Moduł „audio” – odtwarzanie plików mp3 Czytak umożliwia słuchanie muzyki czy innych nagrań audio zapisanych w postaci pliku mp3. Bliższe informacje o sposobie zapisu plików w katalogu audio znajdują się w rozdziale „Zasoby pamięci”. Do poruszania się między zapisanymi w tym module katalogami służą przyciski 7 i 9, gdzie przycisk 7 przenosi do poprzedniej pozycji, a przycisk 9 – do następnej. Analogicznie również jak w innych modułach gwiazdka 7 lub gwiazdka 9 przenosi odpowiednio do pierwszego lub ostatniego katalogu. Naciśnięcie i przytrzymanie klawisza 7 lub 9 pozwala na przemieszczanie się po liście katalogów. Przesunięcie się o jedną pozycję sygnalizowane jest krótkim dźwiękiem. Pliki audio można dzielić na dowolną ilość katalogów. Po wybraniu katalogu wypowiedziana zostanie jego nazwa oraz ilość plików znajdujących się wewnątrz. Nie jest konieczne odsłuchiwanie całego komunikatu. Można przejść do kolejnej pozycji, zanim zostanie do końca wypowiedziany. Jeśli po wybraniu katalogu ma być on odtwarzany od pierwszego pliku, wystarczy nacisnąć przycisk 2. Ponowne naciśnięcie przycisku 2 wstrzymuje odtwarzanie i powoduje zapisanie w tym miejscu zakładki. Od tego miejsca rozpocznie się ponowne odtwarzanie pliku. Przemieszczanie się po plikach wewnątrz katalogu umożliwiają przyciski 4 i 6. Jednokrotne naciśnięcie przycisku 4 lub 6 spowoduje rozpoczęcie odtwarzania aktualnie wybranego pliku. Aby zatrzymać odtwarzanie takiego pliku, bez utraty zapisanej zakładki, należy nacisnąć przycisk 0. Wznowienie odtwarzania od zapisanej zakładki będzie możliwe po naciśnięciu komendy gwiazdka 3, niezależnie od tego, jaki plik aktualnie został wybrany. Zatrzymanie odtwarzanego pliku przyciskiem 2 zawsze skutkuje zapisaniem zakładki. Jeśli odtwarzanie ma być przerwane, ale miejsce to nie ma być zapamiętane, należy nacisnąć 0. Zostanie wówczas wypowiedziany komunikat informujący o pliku nie zawierający jednak informacji o miejscu zapisania zakładki, jeśli jest to inny plik niż ten, w którym ona została zapisana. Odtwarzanie od zapisanej zakładki przyciskiem 2, możliwe jest, jeśli aktualnie wybrany został katalog i plik, na którym odtwarzanie zostało przerwane. Do przewijania pliku w czasie jego odtwarzania służą przyciski 1 i 3. W tym celu należy nacisnąć i przytrzymać jeden z tych klawiszy. Przewijanie pliku sygnalizowane jest krótkimi dźwiękami słyszanymi co pół sekundy. Aby skoczyć do konkretnego miejsca w pliku, należy po naciśnięciu gwiazdka 2 podać czas, od którego rozpocząć się ma odtwarzanie. Czas wprowadza się w sposób analogiczny jak w innych modułach, to znaczy:podając 3-cyfrowo godziny, dwucyfrowo minuty i dwucyfrowo sekundy. Wybór akceptowany jest gwiazdką lub anulowany kratką. Podczas odtwarzania można zmienić tempo odsłuchiwanych plików. Służą do tego przyciski 7 lub 9, gdzie 7 zmniejsza, a 9 zwiększa szybkość odtwarzania. Po wciśnięciu kratki odtwarzanie powróci do standardowego tempa. Pliki mogą być odtwarzane w sposób ciągły w ramach wybranego katalogu lub odtwarzanie może być zatrzymywane po każdym pliku. Za pomocą klawiszy gwiazdka 0 można wybrać jedną z powyższych opcji, czyli „zatrzymaj między plikami” lub „Odtwarzanie ciągłe”. W każdej chwili po naciśnięciu przycisku 0 wypowiedziana będzie informacja o aktualnie odtwarzanym pliku, miejscu, w którym została zapisana zakładka, czasie trwania tego pliku oraz katalogu książki. Uwaga! Gdy odtwarzamy plik audio z VBR, obliczanie czasu trwania pliku może nie działać prawidłowo, ale plik będzie odtwarzany poprawnie. Podsumowanie komend w module Audio - Klawisz 2 – odtwarzanie i zatrzymywanie książki. - Gwiazdka 3 – rozpoczęcie odtwarzania od zapisanej zakładki. - Klawisz 1– przewijanie pliku do tyłu podczas jego odtwarzania. - Klawisz 3 – przewijanie pliku do przodu podczas jego odtwarzania. - Gwiazdka dwa – idź do czasu przy zatrzymanym odtwarzaniu pliku - Klawisz 4 – przejście do poprzedniego pliku. - Klawisz 6 – przejście do następnego pliku. - Klawisz 7 – przejście do poprzedniej pozycji na liście plików i katalogów przy zatrzymanym odtwarzaniu lub zmniejszenie tempa podczas odtwarzania. - Klawisz 9 – przejście do następnej pozycji na liście plików i katalogów przy zatrzymanym odtwarzaniu lub zwiększenie tempa podczas odtwarzania. - Gwiazdka siedem – skok do pierwszej pozycji na liście plików i katalogów. - Gwiazdka dziewięć – skok do ostatniej pozycji na liście plików i katalogów - Klawisz 0 – komunikat o aktualnie odtwarzanym pliku. - Klawisz 5 – zwiększanie głośności. - Klawisz 8 – zmniejszanie głośności. - Kratka – w trakcie odtwarzania powrót do standardowego tempa. - Gwiazdka 0 – Odtwarzanie ciągłe lub zatrzymywanie między plikami. 8. Moduł „daisy” - odtwarzanie książek w standardzie DAISY Książki w standardzie DAISY są zapisywane na karcie pamięci w katalogu „daisy” w sposób opisany w rozdziale: „Zasoby pamięci”. Do przemieszczania się pomiędzy książkami służą klawisze 7 i 9. Przycisk 7 przechodzi do poprzedniej, a 9 - do następnej książki. Gwiazdka 7 lub gwiazdka 9 analogicznie przenoszą do pierwszej lub ostatniej książki. Przytrzymując klawisz 7 lub 9 tytuły książek będą odczytywane w sposób ciągły co pół sekundy. Każda taka zmiana jest sygnalizowana krótkim dźwiękiem. Odtwarzanie książki następuje po naciśnięciu przycisku 2 lub gwiazdka 3 – od wcześniej zapisanej zakładki. Ponowne naciśnięcie przycisku 2 podczas odtwarzania spowoduje zatrzymanie odtwarzania i zapisanie zakładki. Zapisywanie zakładki może trwać nieco dłużej w zależności od długości i sposobu opracowania książki w standardzie DAISY. Czas ten nie przekroczy jednak kilku sekund. Zakładka jest zapisywana na początku frazy, na której zostało przerwane odtwarzanie. Do nawigacji po książce służą klawisze 4 i 6. Naciśnięcie przycisku 4 spowoduje przejście do poprzedniego nagłówka, a 6 - do następnego. Przemieszczanie się pomiędzy nagłówkami możliwe jest niezależnie od poziomu. Aby rozpocząć odtwarzanie od wybranego nagłówka, należy po jego wybraniu nacisnąć przycisk 2. Przytrzymanie klawisza 1 lub 3 przy włączonym odtwarzaniu spowoduje przewijanie książki odpowiednio do tyłu lub do przodu. Odszukanie dowolnego miejsca w książce możliwe jest po podaniu czasu. W tym celu należy nacisnąć gwiazdka 2, a następnie podać czas, od jakiego ma rozpocząć się odtwarzanie: najpierw trzycyfrowo godziny, potem dwucyfrowo minuty i sekundy. Akceptacja i wykonanie komendy następuje po naciśnięciu przycisku gwiazdka, anulowanie operacji zaś po naciśnięciu przycisku kratka. Skok do podanego czasu może być wywoływany tylko przy zatrzymanym odtwarzaniu. Przyspieszanie i zwalnianie tempa odtwarzania następuje przez naciśnięcie odpowiednio klawisza 7 lub 9 podczas odtwarzania, a powrót do standardowej prędkości przez naciśnięcie kratki. W każdej chwili nacisnąć można przycisk 0 uzyskując informację o tytule książki, ilości książek w standardzie DAISY zapisanych na karcie pamięci, aktualnym położeniu zakładki oraz czasie trwania książki. Podsumowanie komend w module Daisy - Klawisz 2 – odtwarzanie i zatrzymywanie pliku. - Gwiazdka 3 – rozpoczęcie odtwarzania od zapisanej zakładki. - Klawisz 1– przewijanie książki do tyłu podczas jej odtwarzania. - Klawisz 3 – przewijanie książki do przodu podczas jej odtwarzania. - Gwiazdka dwa – idź do godziny przy zatrzymanym odtwarzaniu pliku - Klawisz 4 – przejście do poprzedniego nagłówka. - Klawisz 6 – przejście do następnego nagłówka. - Klawisz 7 – przejście do poprzedniej pozycji na liście książek. - Klawisz 9 – przejście do następnej pozycji na liście książek. - Gwiazdka siedem – skok do pierwszej pozycji na liście książek. - Gwiazdka dziewięć – skok do ostatniej pozycji na liście książek. - Klawisz 0 – komunikat o aktualnie odtwarzanej książce. - Klawisz 5 – zwiększanie głośności. - Klawisz 8 – zmniejszanie głośności. - Klawisz 7 - W trakcie odtwarzania zmniejszenie tempa odtwarzanego pliku. - Klawisz 9 - W trakcie odtwarzania zwiększenie tempa odtwarzanego pliku. - Kratka – w trakcie odtwarzania powrót do standardowego tempa. 9. Moduł „Radio”. Czytak posiada wbudowany odbiornik FM działający w paśmie UKF. Odbierany zakres częstotliwości od 87,5 do 108 MHz. Włączenie i wyłączenie radia następuje po naciśnięciu przycisku 2. Jeżeli odsłuch jest włączony, możliwe jest przeszukiwanie częstotliwości. Podobnie jak w tradycyjnym odbiorniku zmieniające się częstotliwości są słyszalne. Poszukiwaną częstotliwość można wybrać na dwa sposoby. Przytrzymując klawisz 6 zwiększa się aktualną częstotliwość, zmniejsza się ją - przytrzymując klawisz 4. Pojedyńcze naciśniecie przycisku 4 lub 6 powoduje przesunięcie częstotliwości o 0,1 MHz. Aktualnie wybraną częstotliwość można sprawdzić naciskając klawisz 0. Aby szybko skoczyć do dolnego skraju pasma, czyli 87,5 MHz należy nacisnąć komendę gwiazdka 4, natomiast przeniesienie do górnego skraju pasma, czyli 108 MHz następuje po naciśnięciu komendy gwiazdka 6. Jeśli znana jest częstotliwość, na jakiej nadaje poszukiwana stacja radiowa, można szybko do niej przejść naciskając komendę gwiazdka 2. Po wprowadzeniu częstotliwości Czytak wypowie wpisaną częstotliwość i wówczas można włączyć radio przyciskiem 2. Komenda gwiazdka 2 działa tylko przy wyłączonym odsłuchu. Czytak pozwala zapamiętać dowolną ilość stacji radiowych. Aby zapisać stację, należy najpierw ustawić jej częstotliwość jednym z wymienionych wyżej sposobów. Następnie przy wyłączonym odsłuchu nacisnąć komendę gwiazdka 5, a wybór potwierdzić klawiszem 1 lub anulować klawiszem 2. Zapamiętaną stację można wybrać klawiszami 7 i 9. Klawisz 7 przechodzi do poprzedniej zapisanej stacji, a 9 - do następnej. Szybki skok do pierwszej zapisanej stacji umożliwia komenda gwiazdka 7, a do ostatniej – gwiazdka 9. Zapamiętane stacje są sortowane według ich częstotliwości. Przełączanie pomiędzy zapamiętanymi stacjami możliwe jest zarówno przy włączonym jak i wyłączonym odsłuchu. Aby usunąć zapamiętaną wcześniej stację, należy ją wybrać klawiszami 7 lub 9, nacisnąć komendę gwiazdka 8 i potwierdzić przyciskiem 1 lub anulować przyciskiem 2. Jako antena do odbioru sygnału służą słuchawki podłączone do gniazda słuchawkowego. Aby włączyć głośnik, tak by dźwięk słyszalny był na zewnątrz, należy po podłączeniu słuchawek nacisnąć kolejno przyciski: gwiazdka, 1, gwiazdka. Regulacja głośności możliwa jest za pomocą klawiszy 5 i 8, analogicznie jak w innych modułach. Podsumowanie komend w module Radio - Klawisz 2 – włączanie i wyłączanie radia. - Klawisz 4 – poszukiwanie częstotliwości ku dolnemu skrajowi pasma. - Klawisz 6 – poszukiwanie częstotliwości ku górnemu skrajowi pasma. - Gwiazdka 4 - skok do dolnego skraju pasma Fm. - Gwiazdka 6 - skok do górnego skraju pasma Fm. - Gwiazdka 2 - ręczne wpisywanie częstotliwości. - Gwiazdka 5 - zapisanie aktualnie wybranej stacji radiowej. - Gwiazdka 8 - usuwanie aktualnie wybranej stacji radiowej lub - Klawisz 7 – przechodzenie po liście zapisanych stacji radiowych do tyłu. - Klawisz 9 – przechodzenie po liście zapisanych stacji radiowych do przodu. - Gwiazdka 7 – skok do pierwszej zapisanej stacji radiowej. - Gwiazdka 9 – skok do ostatniej zapisanej stacji radiowej. - Gwiazdka 1 gwiazdka – włączanie głośnika przy podłączonych słuchawkach. 10. Moduł „dyktafon” – nagrywanie i odtwarzanie notatek głosowych Czytak umożliwia nagrywanie własnych notatek głosowych w formacie mp3. Notatki głosowe mogą być zapisywane zarówno w pamięci wewnętrznej Czytaka, jak i na karcie pamięci. Miejsce ich nagrywania można wybrać przyciskami 7 lub 9,co odpowiednio przełączy nagrywanie do pamięci wewnętrznej lub na zewnętrzną kartę pamięci. Nagrywanie notatek jest możliwe z poziomu każdego modułu poprzez naciśnięcie przycisku REC. Rozpoczęcie nagrywania zostanie poprzedzone cichym sygnałem i po krótkiej chwili zaświeci się czerwona dioda, a następnie rozpoczniie się rejestrowanie notatki głosowej. Ponowne naciśnięcie tego samego przycisku REC zatrzyma nagrywanie. Standardowo po uruchomieniu urządzenia domyślnym miejscem nagrywania notatek jest pamięć wewnętrzna. Jeśli notatka ma zostać zapisana na karcie pamięci, przed rozpoczęciem nagrywania, należy zmienić miejsce zapisu notatki naciskając przycisk 7. Po restarcie Czytaka urządzenie powróci do zapisywania nagranych notatek w pamięci wewnętrznej. Pamięć wewnętrzna dyktafonu jest dostępna po podłączeniu Czytaka za pośrednictwem przewodu USB. Poruszanie się pomiędzy notatkami w obrębie wybranej wcześniej pamięci umożliwiają przyciski 4 i 6. Przycisk 4 przenosi do poprzedniej notatki, a przycisk 6 – do następnej. Aby odtworzyć wybraną notatkę, należy nacisnąć przycisk 2. Natomiast klawisze 1 i 3 służą do przewijania nagrania podczas jego odtwarzania. Aby przeskoczyć do dowolnego miejsca w wybranej notatce, należy nacisnąć komendę gwiazdka 2, a następnie podać 3-cyfrowo godzinę, dwucyfrowo minuty i sekundy oraz potwierdzić gwiazdką lub anulować kratką. W każdej chwili naciskając 0 można sprawdzić długość wybranej notatki, datę i czas jej utworzenia, dostępny czas nagrania oraz wolne miejsce (tylko na karcie pamięci). W odtwarzanych notatkach podczas ich zatrzymywania przyciskiem 2 zapisywana jest zakładka. Umożliwia ona kontynuowanie odtwarzania od miejsca zapisania zakładki po jego wznowieniu. Tak jak i w pozostałych modułach, możliwa jest zmiana tempa odtwarzania. W tym celu należy w trakcie odtwarzania notatki nacisnąć 7 lub 9, co odpowiednio zmniejsza prędkość odtwarzania Lub ją zwiększa. Powrót do standardowej prędkości następuje po naciśnięciu przycisku kratka. Moduł Dyktafonu pozwala na kasowanie wybranej notatki w Czytaku. Przed skasowaniem notatki należy ją wybrać w sposób analogiczny jak do odtwarzania i przy zatrzymanym odtwarzaniu nacisnąć gwiazdka 3. Wypowiedziany zostanie komunikat: „Czy na pewno usunąć wybraną notatkę?”. Po potwierdzeniu przyciskiem 1 notatka zostanie skasowana, a po naciśnięciu przycisku 2 – operacja zostanie anulowana. Jeżeli po wybraniu notatki lub po rozpoczęciu jej odtwarzania wypowiedziany będzie komunikat "Plik pusty", oznacza to, że nagranie nie zawiera żadnej treści i można je usunąć za pomocą komendy gwiazdka 3. Notatki zapisane w pamięci wewnętrznej można kopiować na kartę pamięci. W tym celu wybrać należy notatkę jak przy odtwarzaniu, zatrzymać odtwarzanie i nacisnąć gwiazdka 5. Operację należy potwierdzić przyciskiem 1 lub anulować przyciskiem 2. Naciśnięcie przycisku 1 powoduje utworzenie na karcie pamięci katalogu „Kopia”, w którym umieszczane są skopiowane notatki. Naciśnięcie przycisku 3 spowoduje natomiast skopiowanie wszystkich notatek z pamięci wewnętrznej do katalogu „Kopia” na karcie pamięci. Czas zapisu notatek na karcie pamięci zależny jest od ilości i długości kopiowanych notatek. Aby pliki notatek posiadały poprawne nazwy, musi być ustawiona data i czas w urządzeniu. Do tworzenia nazwy pliku notatki pobierany jest aktualny czas systemowy. Nazwa pliku składa się z oddzielonych znakiem podkreślenia roku, miesiąca, dnia, godziny, minuty i sekundy, kiedy rozpoczęło się jej nagrywanie. Dzięki temu po skopiowaniu notatki łatwo jest ustalić, kiedy powstała. W pamięci wewnętrznej można zapisać około 25 godzin nagrania z najniższym bitrate, czyli 64 kilobity na sekundę. Urządzenie nagrywa z częstotliwością próbkowania 44,1 kHz, i bitrate 64 lub 128 kilobitów na sekundę. Pomiędzy dwoma wartościami bitrate można przełączać się naciskając gwiazdka 0. Wypowiedziana zostanie wówczas aktualnie ustawiona wartość bitrate. Ustawienie bitrate jest pamiętane po wyłączeniu urządzenia. Opcja ta możliwa jest do ustawienia po uaktywnieniu modułu „dyktafon”. W module tym można również ustawić czułość mikrofonu. Przełączanie się pomiędzy trzema dostępnymi poziomami czułości możliwe jest po naciśnięciu komendy gwiazdka 8. Najniższy poziom czułości mikrofonu to wartość 1; najwyższy zaś to wartość 3. Podsumowanie komend w module Dyktafon - Klawisz 2 – odtwarzanie i zatrzymywanie nagranych notatek. - Klawisz 1 – przewijanie notatki do tyłu w trakcie jej odtwarzania. - Klawisz 3 – przewijanie notatki do przodu w trakcie jej odtwarzania. - Klawisz 4 – przechodzenie między notatkami do tyłu. - Klawisz 6 – przechodzenie między notatkami do przodu. - Klawisz 7 – przełączanie miejsca zapisu notatek do pamięci wewnętrznej. - Klawisz 9 – przełączanie miejsca zapisu notatek na kartę pamięci. - Klawisz 5 – zwiększanie głośności. - Klawisz 8 – zmniejszanie głośności. - Klawisz 7 - W trakcie odtwarzania zmniejszenie tempa odtwarzanej notatki. - Klawisz 9 - W trakcie odtwarzania zwiększenie tempa odtwarzanej notatki. - Kratka – w trakcie odtwarzania powrót do standardowego tempa. - Klawisz 0 – informacje o notatce. - Gwiazdka 3 – usuwanie notatki. - Gwiazdka 5 – kopiowanie notatki z pamięci wewnętrznej na kartę pamięci. - Gwiazdka 8 – ustawienie czułości mikrofonu. - Gwiazdka 0 – zmiana bitrate. 11. Moduł „Bluetooth” (dostępny tylko w Czytaku R) Jeżeli zostanie włączony bluetooth w Czytaku, jako ostatni pojawi się moduł do zestawiania połączeń z urządzeniami bluetooth. Aby włączyć bluetooth w Czytaku R, należy nacisnąć gwiazdka 18, a następnie wyłączyć i włączyć Czytaka. Aby wyłączyć bluetooth, należy ponownie nacisnąć tę samą komendę. Zaleca się wyłączanie modułu bluetooth gdy nie jest używany, ponieważ powoduje większe zużycie energii i krótszą pracę urządzenia. Aby wyszukać dostępne urządzenia, należy nacisnąć klawisz 3. Wyszukiwanie może potrwać kilka sekund. Po usłyszeniu informacji o ilości wyszukanych urządzeń, klawiszami 7 i 9 można wybrać urządzenie, z którym Czytak ma zostać połączony. W tym celu należy nacisnąć klawisz 2 i po podaniu numeru pin urządzenia nastąpi połączenie. 12. Spis Wszystkich komend klawiaturowych - Gwiazdka 0 – Odtwarzanie ciągłe lub zatrzymywanie między plikami lub odcinkami w modułach Audio i Czytak lub Zmiana bitrate w module Dyktafon. - Gwiazdka dwa – idź do frazy (w module Teksty) przy zatrzymanym odtwarzaniu pliku lub idź do godziny w modułach: Audio, Czytak, Daisy i Dyktafon przy zatrzymanym odtwarzaniu pliku lub otwarcie aktualnie wybranego katalogu (w modułach Audio i Teksty) lub ręczne wpisywanie częstotliwości w module Radio. - Gwiazdka trzy – rozpoczęcie odtwarzania pliku od zapisanej zakładki w modułach: Audio, Czytak, Daisy i Teksty lub usuwanie notatek (w module Dyktafon). - Gwiazdka cztery – skok do pierwszego pliku lub odcinka w modułach: Audio, Czytak i Dyktafon lub skok do dolnego skraju pasma Fm w module Radio. - Gwiazdka pięć – zamknięcie aktualnie otwartego katalogu w modułach Audio i Teksty lub zapisanie aktualnie wybranej stacji radiowej w module Radio lub kopiowanie wybranej notatki lub wszystkich notatek (w module Dyktafon). - Gwiazdka sześć – skok do ostatniego pliku lub odcinka w modułach: Audio, Czytak i Dyktafon lub skok do górnego skraju pasma Fm (w module Radio). - Gwiazdka siedem – skok do pierwszej pozycji na liście plików i katalogów w modułach: Audio, Czytak, Daisy i Teksty lub skok do pierwszej zapisanej stacji radiowej (w module Radio). - Gwiazdka osiem – Skok do głównego katalogu Teksty z dowolnego miejsca w strukturze katalogów w module Teksty lub usuwanie aktualnie wybranej stacji radiowej w module Radio lub zmiana czułości mikrofonu (w module Dyktafon). - Gwiazdka dziewięć – skok do ostatniej pozycji na liście plików i katalogów w modułach: Audio, Czytak, Daisy i Teksty lub skok do ostatniej zapisanej stacji (w module Radio). - Gwiazdka dziesięć – sprawdzanie wersji oprogramowania. - Gwiazdka dwanaście – włączanie lub wyłączanie sygnału dźwiękowego przy uruchamianiu Czytaka. - Gwiazdka trzynaście – udostępnianie karty pamięci przy podłączeniu Czytaka do komputera. - Gwiazdka czternaście – zatrzymuj odtwarzanie po 15 lub 30 minutach lub nie zatrzymuj odtwarzania. - Gwiazdka piętnaście – włączanie lub wyłączanie sygnału zakładki. Gwiazdka szesnaście – wybór poziomu komunikatów między podstawowym a rozszerzonym (dotyczy informacji o odtwarzanym pliku) w modułach: Czytak i Teksty. - Gwiazdka siedemnaście – zmniejszanie prędkości komunikatów. - Gwiazdka 18 – włączanie i wyłączanie modułu Bluetooth (dostępne tylko w Czytaku R). - Gwiazdka dziewiętnaście – zwiększanie prędkości komunikatów. - Gwiazdka 1 gwiazdka – włączanie głośnika przy podłączonych słuchawkach. Życzymy wielu miłych chwil z książką mówioną odtwarzaną na Czytaku